Οταν η Ιατρική σηκώνει τα χέρια ψηλά (μέρος 1ο)

Λίγες μόλις μέρες μετά την εισαγωγή του σε νοσοκομείο της Μελβούρνης, ένας μεσήλικας άνδρας, βρέθηκε να πάσχει από καρκίνο του στομάχου με πολλαπλές μεταστάσεις και βαριά ηπατική ανεπάρκεια, που έκανε αδύνατη τη χημειοθεραπεία. Σε άρθρο της δημοσιευμένο σ'ενα απ'το εγκυρότερα ιατρικά περιοδικά, μιά νεαρή Ινδή γιατρός που εργάζεται ως ογκολόγος στο ίδιο νοσοκομείο αφηγείται τις συζητήσεις της με τον άρρωστο και τη γυναίκα του και τις αντιδράσεις των τελευταίων στις προσπάθειες της να τους εξηγήσει ότι καμιά θεραπεία δεν θα μπορούσε να ανακόψει την εξέλιξη της νόσου και ότι ο μόνος εφικτός στόχος ήταν η ανακούφιση του αρρώστου από τους πόνους και τα υπόλοιπα ενοχλήματά του.

"Μήπως χρειάζονται χρήματα γιατρέ? Θα κάνουμε ότι μας πείτε για να γίνει καλά. Εχουμε τρία μικρά παιδιά" σπεύδει να δηλώσει η γυναίκα του αρρώστου, λες και δεν είχε ακούσει καμιά από τις διευκρινήσεις που είχαν προηγηθεί.
Σε μιά από τις επόμενες συναντήσεις τους η γιατρός προτείνει διακριτικά στον άρρωστο:
"Τι θα λέγατε να γυρίζατε λίγο σπίτι? Ισως μερικές ώρες έξω από το νοσοκομείο σας κάνουν να νιώσετε καλύτερα."
Ενα χαμόγελο προσδοκίας σχηματίζεται στα χείλη του αρρώστου.
"Εχω βαθιά πίστη στο Θεό. Θα ήταν θαυμάσιο να πάω την Κυριακή στην Εκκλησία"
Η γυναίκα του όμως, μουρμουρίζει μουδιασμένα:
"Μα, δέν θα κάνει κι άλλες εξετάσεις? Ισως αν το συκώτι του πάει καλύτερα να μπορέσει να γίνει κάποια χημειοθεραπεία..."

Η συμπεριφορά αυτή του ζευγαριού φαντάζει οικεία σε κάθε έλληνα γιατρό. Φαίνεται ότι όταν η ιατρική σηκώνει τα χέρια ψηλά, οι άνθρωποι συμπεριφέρονται με τον ίδιο τρόπο, ανεξάρτητα από το ημισφαίριο του πλανήτη στο οποίο κατοικούν.
Τον περασμένο Ιανουάριο, η είδηση ότι ο Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος αποφάσισε να μην εισαχθεί σε νοσοκομείο, αλλά να παραμείνει στη ζεστασιά και τη γαλήνη του σπιτιού του προκάλεσε μεγάλη συγκίνηση. Για ποιό λόγο άραγε αυτού του είδους οι επιλογές είναι τόσο σπάνιες στις μέρες μας?
Κυριότερος λόγος είναι η αλλαγή της στάσης του κοινού απέναντι στην προοπτική του Θανάτου. Παλιότερα ο θάνατος γινόταν αποδεκτός ως το αναπόφευκτο τέλος της ζωής. οι άνθρωποι πέθαιναν στο κρεβάτι τους τριγυρισμένοι από προσφιλή πρόσωπα. Σήμερα, όλο και περισσότεροι πεθαίνουν στο ψυχρό περιβάλλον των μονάδων εντατικής θεραπείας.
Στην αλλαγή αυτή στάσης καίρια υπήρξε η συμβολή των μέσων μαζικής ενημέρωσης. Το μήνυμα που σε κάθε ευκαιρία εκπέμπουν είναι οτι δεν υπάρχουν όρια στις δυνατότητες της σύγχρονης ιατρικής και κατά συνέπεια, καμία αποτυχία δεν είναι δικαιολογημένη. Οταν κάτι πάει στραβά κάποιος άλλος φταίει και όχι η ιατρική: οι γιατροί που έδειξαν αμέλεια, το ΕΚΑΒ που καθυστέρησε να στείλει ασθενοφόρο, το γήπεδο που δεν είχε γιατρό, η μονάδα εντατικής θεραπείας που δεν διέθετε κρεβάτι, η γραφειοκρατία που εμπόδισε την έγκαιρη μεταφορά στο εξωτερικό.
αυτή η αντίληψη είναι τόσο εδραιωμένη, ώστε οι περισσότεροι γιατροί αναγκάζονται να συντάσσονται με αυτήν. Συνεχίζουν λοιπόν, τις προσπάθειές τους για τη διατήρηση των αρρώστων στη ζωή, ακόμα και όταν είναι βέβαιοι ότι θα αποβούν άκαρπες.
Οσοι δεν φροντίζουν να χαιδεύουν τ'αυτιά του κοινού, αναγνωρίζουν ευθαρσώς ότι η ιατρική έχει τα όριά της. Τι πρέπει λοιπόν, να κάνει ο γιατρός σάυτές τις περιπτώσεις?
Ο συγγραφέας Ισαάκ Ασίμωφ είχε πει:"Η ζώη είναι ευχάριστη.Ο θάνατος ειρηνικός. Είναι το πέρασμα από τη μιά κατάσταση στην άλλη που δημιουργεί την ενόχληση". Αυτή ακριβώς την ενόχληση καλείται να αμβλύνει ο γιατρός. Γιά να το επιτύχει, όμως, αυτό δεν αρκούν οι καλές προθέσεις. Απαιτούνται δεξιότητες και γνώσεις που μόνον η κατάλληλη εκπαίδευση μπορεί να προσφέρει.
Πριν από την άσκησή της στην ογκολογία, η Ινδή γιατρός που μας περιγράφει την ιστορία του Αυστραλού αρρώστου, είχε σπουδάσει ιατρική ηθική και επικοινωνία με τον άρρωστο.

Από τον Καθηγητή Θ.Μουντοκαλάκη, παθολογίας του Παν.Αθηνών