Το βάρος του ανθρώπου

Συνηθίζουμε να ζυγίζουμε τους ανθρώπους -και τον ίσκιο τους ακόμα! Να χρησιμοποιούμε σχετικές λέξεις και εκφράσες, όπως: «ελαφρόμυαλος», «βαρυΐσκιωτος», «ελαφροχέρης», «βαρύμαγκας», «ο λόγος του ζυγίζει», «σε ζυγίζει με μια ματιά», κλπ. Αυτό δεν είναι απαραίτητο, να ζυγίζει καθένας μας τον άλλο δηλαδή, συμβαίνει όμως συχνά και -επίσης συχνά- εντελώς ασυναίσθητα.

Πόσο ζυγίζει ένας άνθρωπος;
Εξαρτάται απο τη σχέση που έχει ο... ζυγιζόμενος (!) με εκείνον που τον ζυγίζει.
Το παιδί π.χ. όταν το ζυγίζει η μάνα του είναι πούπουλο, αλλά για τον παιδονόμο μπορεί να ζυγίζει και τόννο ολόκληρο!
Ο γέρο-γονιός (άλλο ένα παράδειγμα) άμα έχει την καβάντζα του π.χ. ζυγίζει λίγα κιλά, είναι ελαφρύτατος (έλα πατέρα, δεν είσαι βάρος για μας) όταν όμως έχει ξεμείνει απο λεφτά κι έχει πάρει κιόλας την άγουσα, ε, τότε είναι βάρος ασήκωτο (ο παλιόγερος με σύγχισε πάλι. Με τό 'να πόδι στον τάφο και μου θέλει και βόλτες).
Ο άρρωστος, όπου κι αν βρίσκεται, είναι ασήκωτος επίσης.
Οσο πιο βαρειά είναι η αρρώστεια του, τόσο πιο βαρύς. Αν είναι κι απένταρος, ακόμα βαρύτερος.

Η Μάνα είναι η βαρύτερη απ' όλους τους ανθρώπους. Για τούτο και δύσκολα την αναλαμβάνει κάποιο παιδί και συνήθως -αν υπάρχουν περισσότερα παιδιά- τη μοιράζονται κάνοντάς τη πάσα το ένα στο άλλο, επειδή, ακόμα και σήμερα, η κοινωνία αντιδρά δυσμενώς στην ιδέα του εγκλεισμού της Μάνας σε οίκο ευγηρίας. Είναι βαρειά επειδή ο λόγος της είναι βαρύς, καθώς και η σκιά της κι η αγάπη της επίσης. Αυτά -ο λόγος, η σκιά κι η αγάπη δηλαδή- είναι πράγματα ελαφρότατα, άϋλα, δεν πιάνουν τόπο, ξεπερνιούνται εύκολα... Αρκεί να μην είναι της μάνας μας. Τα δικά της βρίσκουμε πως είναι ασήκωτα!

Το παράξενο είναι πως η ίδια το γνωρίζει το πόσο βαρειά είναι και δεν κάνει τίποτα για να τα ελαφρύνει. Ολο και πιο βαρύγδουπα μιλάει, όλο και πιο πηχτά σκιάζει τις μέρες των παιδιών της, ολοένα η αγάπη της γίνεται μέγγενη, που περισφίγγει το μεδούλι των γονάτων και του κεφαλιού, μέχρι που να σκάσει και να πεταχτεί έξω με μια κραυγή γοερή: «Γιατί ρε μάνα; Γιατί;»

Το παιχνίδι το αιμοβόρικο δε σταματάει εδώ. Οσο η μάνα ζει ανήμπορη να προσφέρει, αυτή η στέρηση -της δυνατότητας να προσφέρει δηλαδή στο παιδί- την τρελλαίνει και φτάνει στο άλλο άκρο, το εντελώς αντίθετο. Αντί για προσφορά εξυφαίνει διάφορες ραδιουργίες ελέγχου, δήθεν για προστασία, απλώνει δίχτυα αράχνης ελαφρά αλλά συνάμα μαγνητικά, που σ' αρπάζουν και άντε μετά να ξεκολλήσεις. Στο τέλος πέφτει σαν καμικάζι επάνω στο παιδί-θύμα και το λυώνει με το τρομερό της βάρος, σιγοψυθιρίζοντάς του στ’ αφτί λογάκια τρυφερά, θέλοντας να οδηγήσει το χρόνο πίσω, πολύ πίσω, μη τυχόν και πετύχει επιτέλους να το ξαναχώσει στη μήτρα της!!

Ξεκίνησα να γράφω για το βάρος του ανθρώπου και προχώρησα στην περιγραφή της μάνας. Η μάνα όμως δεν είναι μόνο άνθρωπος. Η μάνα είναι μύθος. Το μεγαλύτερο κομμάτι της μάνας ανήκει στο χώρο του μύθου, ένα μικρό κομμάτι είναι αυτό που βλέπουμε καθαρά και μπορούμε να το αγγίξουμε κιόλας. Η δική μας η μάνα, η μάνα του καθένα μας ξεχωριστά είναι η καλύτερη, η σοφώτερη, η ωραιότερη, η πιο κομψή, η πιο έξυπνη, η καλύτερη νοικοκυρά, η σούπερ μαγείρισσα! Ο κόσμος είναι γεμάτος απο τέτοιες μανάδες -τίγκα στις καταπληκτικές αυτές γυναίκες! Τώρα πώς γίνεται αυτές οι σούπερ μάνες να βγάζουν τέτοια παιδιά, ανίκανα, τεμπέλικα, βλάκες, σιχαμερά πλάσματα... ε, αυτό είναι άλλο παραμύθι!

Είναι το παραμύθι των χαρακτηρισμών. Αφού η μάνα είναι αυτό το μυθικό τέρας χαρισμάτων, που αποκαλύπτεται ως τέτοιο στα μάτια του παιδιού της δηλαδή, πώς να μη πιστέψει τότε το καημένο το παιδί όσα του λέει η φοβερή αυτή πεντάμορφη νεράϊδα; Πώς δηλαδή να αρνηθεί να επιβεβαιώσει τα λεγόμενά της; Ανίκανο το ανεβάζει, βλάκα το κατεβάζει. Πώς αυτό το συγκεκριμμένο παιδί να μη γίνει στο τέλος ένας άνθρωπος ανίκανος και βλάκας; Οπως επαναλαμβάνεται μια λέξη για να μάθει να τη λέει το παιδί σωστά -και το παιδί κάποια μέρα τη μαθαίνει-, έτσι μαθαίνει και τις εικόνες για τον εαυτό του, που τις αναγνωρίζει μέσα απο τους συνεχείς χαρακτηρισμούς. Τι θα πείραζε τη μάνα, την κάθε μάνα, αντί να σούρνει στο παιδί της χαρακτηρισμούς για το ίδιο, να μιλάει για την πράξη του -αποτυχημένη ή επιτυχημένη, κατά τα δικά της κριτήρια πάντα.

Ενα παράδειγμα με δυο περιπτώσεις αντιμετώπισης ενός τυχαίου περιστατικού:

Περίπτωση Α΄.
Ο μικρός χύνει το γάλα στο πάτωμα. Η μάνα του, αρπάζοντας το σφουγγαρόπανο για να καθαρίσει τη ζημιά, του φωνάζει μέσα στα νεύρα της: «Αλήτη! Είσαι ανίκανος! Σιχαμερό πλάσμα, φύγε απο τα μάτια μου, δε θέλω να σε βλέπω! Ολο ζημιές και απροσεξίες είσαι!»
Τι κάνει τότε το παιδί; Φεύγει, κλείνεται μόνο του, ψάχνει να βρει εντός του τους χαρακτηρισμούς της μάνας του, αυτού του θεϊκού πλάσματος. Σιγά σιγά, με τα χρόνια, βρίσκει πως ναι, πράγματι, είναι ανίκανος και βλάκας και σιχαμερό πλάσμα. Οσο και να μεγαλώσει, να μελετήσει, να ταξιδέψει, να πετύχει στη ζωή, αυτά τα «λόγια της μάνας» θα τον χαρακτηρίζουν εντός του, θα βρίσκονται εκεί για να τον κάνουν δυστυχισμένο, για να τον σπρώχνουν ένα βήμα παραπέρα προς την αιώνια τιμωρία. Ο,τι και να πουν οι άλλοι, ο λόγος της μάνας μετράει.

Περίπτωση Β΄.
Ο μικρός χύνει το γάλα στο πάτωμα. Η μάνα τον πλησιάζει με ένα κομμάτι χαρτί λέγοντας: «Αντε, είναι καιρός να μάθεις πως να καθαρίζεις το γάλα απο το πάτωμα. Πρώτα με ένα χαρτί και προσεχτικά, μη το απλώσεις πιο πέρα. Ετσι μπράβο! Τώρα πήγαινε να φέρεις τον κουβά με το σφουγγαρόπανο να τα μαζέψουμε, κλπ κλπ...» Ενα ωραίο μάθημα με την ευκαιρία!
Τι συμβαίνει τώρα; Η μάνα αποκτά ένα προσεκτικώτερο παιδί, μια και θα προσέχει ο μικρός για να μη ξαναπέσει στη λούμπα του σφουγγαρίσματος! Το παιδί μαθαίνει τη συγκεκριμμένη εργασία, μαθαίνει όμως και τα άλλα μαθήματα, αυτά που δε φαίνονται. Πώς να αντιμετωπίζει δηλαδή μια δύσκολη στιγμή, κάτι το απρόβλεπτο. Επίσης πώς να συνεργάζεται. Ακόμα κάτι για το χρόνο, που έρχεται και φεύγει, και που η ροή του είναι διαρκής και δεν επιστρέφει.
Τόσα πολλά μαθήματα ζωής πήρε αυτός ο μικρός, αντί για το μάθημα της στρεβλής του εικόνας, που πήρε ο προηγούμενος.

Ο,τι συνέβη συνέβη. Δε γυρίζει πίσω η στιγμή. Το ζουμί είναι να επικεντρωθεί κανείς στη διόρθωση, αποκατάσταση, με οποιοδήποτε τρόπο, οργανωμένα και σύντομα. Αυτό είναι και το σημαντικώτερο μάθημα, μαζί με την αυτοεκτίμηση που αναπτύσσει το παιδί μέσα απο την εμπιστοσύνη που του δείχνει η μάνα του με το να το αφήνει να χειριστεί το ίδιο, που έφταιξε, την αποκατάσταση της ζημιάς -με τη βοήθεια και τις οδηγίες της βέβαια.

Το παιδί θα είναι πια δυνατό και ώριμο, και δε θα γυρεύει πράγματα έξω απο τον εαυτό του για να νοιώσει ευτυχισμένο. Μπορεί να μην αποκτήσει τα πολλά υλικά αγαθά, μπορεί να μην είναι «πάντα πρώτο» θα είναι όμως ένας δυνατός και πλήρης άνθρωπος, που θα μεταδώσει αυτή τη σοφία στους επιγόνους του. Ισως έτσι ο κόσμος μας να καλυτερέψει!

Καλούνται οι διάφοροι ψυχολόγοι, ψυχαναλυτές να δώσουν λύσεις σε προσωπικότητες διαταραγμένες. Να δώσουν διεξόδους ανατρέχοντας στο παρελθόν των «ασθενών» τους. Μάλλον να βοηθήσουν τον ασθενή να βρει, να ανακαλύψει μόνος του τις διεξόδους και τις λύσεις του, αυτές που ταιριάζουν στην περίπτωσή του δηλαδή. Προσπαθούν με συνταγές μαγικές, έχοντας ύφος εκατό καρδιναλίων τουλάχιστον, να ενισχύσουν το «εγώ» -την αυτοπεποίθηση του ανθρώπου- στρέφοντάς τον πολλές φορές ενάντια σε ό,τι τον πονάει. Πονάει κεφάλι; Κόψει κεφάλι!

Ο αγώνας όμως είναι άνισος. Αβυσσος η ψυχή του ανθρώπου. Αβυσσος απαραβίαστη. Ο,τι θέλει ο κάτοχός της θα δείξει. Μια μικρή γωνίτσα κάθε φορά, που μπορεί να είναι και ψεύτικη, δηλαδή μια πτυχή σκεπασμένη με τόσα στολίδια ή λεκέδες, που να χάνεται η αληθινή ποιότητα του υφάσματος.

Οι λύσεις εύκολα υποδεικνύονται. Το πρόβλημα είναι στην εφαρμογή τους. Δεν εφαρμόζονται αν ο «πελάτης» δεν αποφασίσει ο ίδιος να τις εφαρμόσει. Κι ακόμα, δεν είναι βασισμένες στον πραγματικό, τον αληθινό πόνο, αυτόν που εξακολουθεί να σπαράζει στα κατάβαθα, αλλά σε μια στιγμιαία παρατήρηση -γιατί «στιγμιαία» είναι πάντα μια παρατήρηση, έστω κι αν κρατάει χρόνια, επειδή ο χρόνος της ψυχής είναι στιγμές, στιγμές ελάχιστες αλλά και αιώνιες. Επειδή λοιπόν η βάση των διαφόρων «λύσεων» είναι σαθρή, δεν υπάρχει αποτέλεσμα. Δε βρίσκεται η ίαση της ασθένειας, η λύση του προβλήματος.

Να επικεντρωθούμε στο πρόβλημα; Τι σημαίνει «πρόβλημα»; Πρόβλημα έχει επικρατήσει να λέγεται μια διαφορετική συμπεριφορά, μια συμπεριφορά «παράξενη» που βασίζεται σε εικόνες «παράλογες» που έλκουν την ύπαρξή τους απο κάποια χρονική «στιγμή» βασανιστική για τον «πάσχοντα». Οταν η συμπεριφορά αυτή κατακαθήσει ως ίζημα πηχτό στην ψυχή του ανθρώπου, η γιατρειά, αν ζητηθεί, είναι επίπονη. Που να ψάχνει τώρα ο άνθρωπος, να βρει στη μικρή του ψυχούλα, εκείνη την καθοριστική στιγμή που τον σημάδεψε δια βίου! Και πες πως τη βρίσκει.

Ποιός άνθρωπος μπορεί να παραδώσει το άχραντο μυστήριο της ψυχής του, αυτό που τόσα χρόνια καταχώνιαζε τόσο βαθειά, που ούτε ο ήλιος τό ’βλεπε ούτε ο αέρας το χάϊδευε;
Εξαρτάται πάλι απο το είδος του ανθρώπου. Υπάρχουν πολλά είδη, εδώ θα γράψω για τα δύο ακραία: Τον άνθρωπο δηλαδή που κρατά κλεισμένη την ψυχή του ως επτασφράγιστο μυστικό και το άνθρωπο που έχει κάνει την ψυχή του κομματάκια, κάθε μέρα την ψιλοκομματιάζει και τη μοιράζει απο δω κι απο κεί. Δε θα κρίνω ποιός βρίσκεται στον καλύτερο δρόμο, σ’ αυτή την περίπτωση δεν πιστεύω καν πως υπάρχει «καλύτερο» και «χειρότερο», μονάχα επιλογή υπάρχει, πώς νοιώθει κάποιος ευτυχισμένος δηλαδή. Η επιλογή του ανθρώπου να κρατά την ψυχή του για δική του μόνο χρήση και η επιλογή του να τη μοιράζεται.

Ολα όσα γράφτηκαν έχουν όλα σχέση με το βάρος του ανθρώπου; Εχουν! Επειδή το βάρος είναι κάτι που αφορά κυρίως την πνευματική καλλιέργεια. Το βάρος επίσης, απο κάπου πηγάζει, κάποια αιτία έχει... Ας προσπαθήσουμε να αποτρέψουμε τη μια τουλάχιστον, αυτή που βρίσκεται στο δικό μας χέρι, προσέχοντας τη δική μας συμπεριφορά προς το νεαρό μας βλασταράκι. Για μας, τους γονείς λέω.. Για τις μανάδες ιδιαίτερα. Να ελαφρύνουμε λίγο τη σκιά του και να το βοηθήσουμε να ενταχθεί φρέσκο και δυνατό στην κοινωνία -και να τη βελτιώσει.

..κι όποιος έχει καταλάβει... κατάλαβε!..